Hướng dẫn lựa chọn cáp điện chống cháy

Trong các công trình hiện đại, đặc biệt là các tòa nhà cao tầng, trung tâm thương mại hay bệnh viện, an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC) là ưu tiên hàng đầu. Một trong những yếu tố cốt lõi để đảm bảo an toàn chính là hệ thống điện, và việc lựa chọn cáp chống cháy đóng vai trò sống còn. Tuy nhiên, có một hiểu lầm phổ biến cần được làm rõ ngay từ đầu.

I. Phân biệt “chống cháy” và “chậm cháy”

Đây là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau nhưng thường bị nhầm lẫn:

Cáp Chống Cháy (Fire-Resistant):

• Đặc tính: Vẫn có thể bị cháy, nhưng được thiết kế để duy trì khả năng truyền tải điện trong một khoảng thời gian nhất định (ví dụ: 90 phút) ở nhiệt độ cực cao (ví dụ: 750°C – 950°C).
• Mục đích: Đảm bảo các hệ thống an toàn thiết yếu tiếp tục hoạt động khi có hỏa hoạn, như hệ thống báo cháy, đèn thoát hiểm, quạt hút khói, bơm cứu hỏa…
• Tiêu chuẩn: Phải đáp ứng các tiêu chuẩn như IEC 60331 hoặc BS 6387.

Cáp Chậm Cháy (Flame-Retardant):

• Đặc tính: Được làm từ vật liệu khó bắt lửa, có khả năng hạn chế sự lan truyền của ngọn lửa. Khi nguồn lửa bên ngoài được loại bỏ, cáp sẽ tự tắt.
• Mục đích: Ngăn không cho ngọn lửa lan rộng theo hệ thống dây dẫn, không làm cho đám cháy trở nên tồi tệ hơn. Nó không đảm bảo việc duy trì hoạt động của mạch điện khi cháy.
• Tiêu chuẩn: Phải đáp ứng tiêu chuẩn như IEC 60332.

Bài viết này sẽ tập trung vào cách lựa chọn cáp chống cháy – loại cáp được thiết kế để cứu người.

II. Cấu tạo cốt lõi của cáp chống cháy

Để có thể duy trì hoạt động trong lửa, cáp chống cháy có cấu tạo nhiều lớp đặc biệt, trong đó quan trọng nhất là lớp chống cháy nằm giữa lõi dẫn và lớp cách điện.

• Lõi dẫn (Conductor): Lõi kim loại truyền tải điện.
• Lớp chống cháy (Fire Barrier): Lớp vật liệu chịu nhiệt độ cực cao, bảo vệ lõi dẫn.
• Lớp cách điện (Insulation): Cách điện cho lõi dẫn.
• Vỏ bọc ngoài (Sheath): Lớp bảo vệ bên ngoài cùng.

Hướng dẫn lựa chọn cáp chống cháy đúng chuẩn

Để chọn được loại cáp chống cháy chất lượng và phù hợp, bạn cần xem xét kỹ lưỡng từng thành phần cấu tạo của nó.

1. Lựa chọn vật liệu lõi dẫn

• Bắt buộc phải là Đồng (Copper): Đồng có điểm nóng chảy trên 1.000°C, đủ sức chịu được nhiệt độ thử nghiệm (750°C – 950°C). Nhôm (Aluminium) có điểm nóng chảy chỉ khoảng 660°C nên không thể dùng làm lõi cho cáp chống cháy.
• Tiết diện lõi: Không nên dùng dây đồng có tiết diện từ 1.0 mm² trở xuống. Mặc dù không bị nóng chảy, lõi quá mỏng rất dễ bị đứt gãy do tác động cơ học nhẹ khi nhiệt độ cao, làm mất khả năng dẫn điện.
• Kết cấu lõi: Lõi dẫn nên có kết cấu hình tròn và bề mặt nhẵn. Bề mặt gồ ghề có thể làm hỏng lớp băng mica chống cháy trong quá trình sản xuất và lắp đặt.

2. Lựa chọn lớp chống cháy

• Bắt buộc phải có Băng Mica (Mica Tape): Mica là một loại khoáng vật có khả năng cách điện và chịu nhiệt cực tốt. Đây là thành phần cốt lõi giúp cáp duy trì được tính toàn vẹn của mạch điện. Mica tổng hợp có khả năng chịu nhiệt cao hơn và ổn định hơn so với mica tự nhiên (phlogopite).

3. Lựa chọn vật liệu cách điện và vỏ bọc

• Lớp cách điện: Các vật liệu như PVC, PE, và XLPE đều có thể được sử dụng. Tuy nhiên, XLPE và PE là lựa chọn tốt hơn. Lý do là khi cháy, chúng phân hủy thành CO₂ và hơi nước, để lại rất ít cặn rắn, không gây áp lực và làm hỏng lớp băng mica bên trong. Ngược lại, PVC khi cháy tạo ra cặn rắn (CaO-CaCl₂) có thể tạo ứng suất, ép và làm nứt vỡ lớp băng mica.
• Vỏ bọc ngoài: Lựa chọn tốt nhất là vật liệu LSZH (Low Smoke Zero Halogen – Ít khói, không Halogen). Khi cháy, lớp vỏ này tạo ra rất ít khói (giúp dễ dàng quan sát lối thoát hiểm) và không giải phóng khí Halogen độc hại (như khí Clo từ PVC), giúp bảo vệ sức khỏe con người.

Kết luận:

Việc lựa chọn cáp chống cháy không chỉ đơn giản là mua một sản phẩm có nhãn “chống cháy”. Đó là một quyết định kỹ thuật quan trọng đòi hỏi sự hiểu biết về vật liệu và tiêu chuẩn.

Để đảm bảo an toàn tối đa, hãy luôn ưu tiên lựa chọn loại cáp có cấu hình sau:

• Lõi: Đồng
• Lớp chống cháy: Băng Mica tổng hợp
• Lớp cách điện: XLPE
• Vỏ bọc: LSZH

Và quan trọng nhất, hãy luôn kiểm tra các chứng nhận tiêu chuẩn đi kèm sản phẩm (như IEC 60331) để đảm bảo bạn đang đầu tư vào một giải pháp an toàn thực sự cho công trình của mình.