Phải làm gì nếu cầu dao kêu ù ù, tanh tách?

Khi bạn bật một thiết bị điện có công suất tiêu thụ lớn trong nhà mình, chẳng hạn như bếp từ đa năng cùng với nhiều điều hòa thì cầu dao (bộ ngắt mạch – Circuit breaker) ở trong bảng điện tổng có bắt đầu kêu ù ù thì có thể bạn sẽ cần phải lưu tâm đến độ an toàn của thiết bị này trong thời gian tới.

I. Cách hoạt động cơ bản của cầu dao

Chức năng cơ bản nhất của cầu dao (bộ ngắt mạch) được thiết kế để bảo vệ hệ thống dây điện khỏi dòng điện quá tải hoặc ngắn mạch, một số loại cầu dao hiện đại còn có các chức năng khác như bảo vệ quá áp hoặc rò điện… tuy nhiên tạm thời chúng ta sẽ không bàn sâu về các chức năng này. Về cơ bản, để đảm bảo khả năng bảo vệ quá tải thì cầu dao có một cơ chế đặc biệt gọi là bộ nhả (giúp phân biệt với cầu chì). Thiết kế bộ nhả của cầu dao hiện đại ngày này sử dụng 2 loại cơ cấu phát hành: ngắt điện từ và ngắt nhiệt.

• Cơ chế ngắt nhiệt dựa trên sự biến dạng dần dần của một tấm lưỡng kim, nó sẽ nóng lên và biến dạng khi dòng điện quá tải đi qua nó, quá trình này tương đối quán tính tuy nhiên nếu dòng điện bằng giá trị danh định trên thiết bị thì chỉ sau vài giây, tấm này sẽ biến dạng và kích hoạt chế độ ngắt mạch, và lò xo sẽ mở mạch.
• Cơ cấu giải phóng điện từ được thiết kế cho trường hợp ngắn mạch; nó sẽ ngắt mạch ngay lập tức khi dòng điện qua cuộn dây điện từ đạt giá trị đến mức lõi sắt ép bằng lò xo bị rút mạnh vào trong, mạch lại đột ngột mở ra.

II. 2 loại tiếng kêu phát ra từ cầu dao

1. Kêu ù ù

Dựa trên cấu tạo cầu dao, vì tấm lưỡng kim không thể phát ra tiếng kêu nên nó không tham gia từ hóa mà chỉ bị làm nóng bởi dòng điện chạy qua, do đó tiếng kêu của thiết bị có liên quan đến cuộn dây. Lõi sắt của cuộn dây luôn nằm trong từ trường tác dụng trong mạch điện xoay chiều với tần số 50 – 60Hz. Điều này làm cho cuộn dây và lõi trong cầu dao rung theo cách tương tự như tiếng ồn của máy biến áp.

Trong một thiết bị hoạt động hoàn toàn, biên độ rung là không đáng kể và thực tế không thể nghe thấy tiếng ồn, nhưng trong suốt thời gian sử dụng cầu dao thì việc bộ nhả có thể yếu đi và cường độ rung tăng lên. Tai người có thể phát hiện bất kỳ âm thanh nào trong không khí trong phạm vi tần số từ 20 Hz – 20.000 Hz nên dương nhiên chúng ta có thể cảm nhận được tiếng ù ù trong cầu dao vi nó rung ở tần số 50Hz.

Trong trường hợp này, SUNWON khuyên bạn hãy để nó hoạt động nốt phần tuổi thọ còn lại.

2. Tiếng kêu tách tách

Tiếng kêu lách tách phát ra từ cầu dao chứng tỏ bên trong có tia lửa điện và thường xảy ra nhất khi các tiếp điểm kết nối bị mòn. Trong suốt thời gian hoạt động của cầu dao, các đầu nối hoặc nhóm tiếp điểm bị cháy/ nóng chảy/ đóng ngắt nhiều lần thì sẽ xuất hiện muội than, khe hở không khí hoặc điểm tiếp xúc với các phần tử dẫn điện.

1. Các cực không bị nóng chảy, độ cách điện của dây không thay đổi. Lúc này, tiếng tách tách xuất hiện là do các tiếp điểm bị mòn, không thể thay thế hoặc sửa chữa được.
2. Phần nhựa gần một trong các cực bị sẫm màu hoặc nóng chảy, lớp cách điện của dây cũng bị cháy hoặc sẫm màu khiến cho dây tiếp xúc kém hoặc dây được kẹp kém.

Dòng điện chạy qua các vị trí này sẽ luôn đi kèm với hiện tượng nóng lên và nếu quá trình này đi đủ xa thì tia lửa điện và tiếng nổ lách tách kèm theo sẽ xuất hiện. Vì vậy, nếu bạn nghe thấy âm thanh tách tách trong cầu dao thì nên ngắt cầu dao ngay và thay thế bằng một chiếc mới.

Loại này thường xảy ra khi sử dụng dây điện bằng nhôm.