Làm việc trực tiếp – Live line working (làm việc trên các mạch điện đang tải điện) là phương pháp bảo trì đường dây điện đảm bảo tính toàn vẹn, độ tin cậy của hệ thống điện.
Làm việc trực tiếp (LW) cũng có thể có lợi trong xây dựng và sửa chữa thiệt hại do bão. Hơn nữa, công việc này có thể là yêu cầu bắt buộc trong trường hợp trạm biến áp phục vụ các cơ sở thiết yếu như bệnh viện, cơ quan thực thi pháp luật, cứu hỏa, cảnh báo an ninh…
Có 4 phương pháp bảo trì trực tiếp ở trạm biến áp cũng như trên đường dây truyền tải sẽ được mô tả ngắn gọn như sau:
- De-energized work: Khi mạch được ngắt kết nối khỏi tất cả các nguồn điện, mạch vẫn được coi là có điện cho đến khi tất cả hệ thống, thiết bị, và các bảo hộ cá nhân đã được lắp đặt bằng cách sử dụng dụng cụ cách điện;
- Phương pháp Găng tay cách điện (Mức điện áp phân phối): Làm việc trên các mạch điện phân phối đang dẫn điện bằng cách sử dụng găng tay cách điện, vải, ống dây và các dụng cụ bảo vệ khác.
- Phương pháp dụng cụ cách điện (Phương pháp giữ khoảng cách): Công việc được thực hiện bằng cách sử dụng các dụng cụ cách điện, dây không dẫn điện và các thiết bị trên không. Về cơ bản, công nhân đang ở mức điện thế đất và được giữ khoảng cách với mạch điện bằng các dụng cụ cách điện, miễn là đảm bảo khoảng cách tiếp cận tối thiểu an toàn.
- Phương pháp tay trần (tiếp xúc trực tiếp): Lineman sẽ tiếp xúc trực tiếp với đường dây điện hoặc các bộ phận có điện và được giữ khoảng cách với mặt đất thông qua các thiết bị cách điện như thang cách điện hoặc thiết bị trên không.
Live line bằng tay trần lần đầu tiên
Harold L. Rorden, một kỹ sư thực hành điện áp cao cho Tập đoàn Dịch vụ Điện lực Hoa Kỳ, đã đúc kết ra phương pháp làm việc trực tiếp bằng tay trần trên đường dây trên không vào cuối năm 1960. Các bài kiểm tra đã được tiến hành trong phòng thí nghiệm điện áp cao của Công ty Ohio Brass.
Ngày nay, các thiết bị trên không với các phần cách điện khỏi nổ (insulated section of boom) đã trở thành bộ phận không thể thiếu.
Phương pháp tay trần được phát triển như một kết quả của:
- Sự tăng nhanh yêu cầu tải ngày càng cao;
- Thay thế các công cụ cách điện cồng kềnh;
- Thiếu các phương tiện hỗ trợ song song, dự phòng.
Quy tắc, quy định, tiêu chuẩn
Các tiêu chuẩn của Hoa Kỳ, quốc tế, khu vực, địa phương và ngành được tham chiếu bao gồm:
- OSHA, NESC;
- IEEE, ANSI, ASTM;
- IEC.
OSHA (Cục quản lý sức khỏe và an toàn lao động Hoa Kỳ) là bắt buộc ở Hoa Kỳ. Như một cơ quan quản lý thay vì cơ quan kỹ thuật, OSHA sử dụng thông tin và dữ liệu liên quan đến live-line từ NESC, IEEE Std-516, các tiêu chuẩn IEEE, ANSI và ASTM khác, các bài báo khoa học và Báo cáo của EPRI cũng như các kinh nghiệm trong ngành.
NESC (Bộ luật An toàn Điện Quốc gia) là một tiêu chuẩn tự nguyện đã được thông qua toàn bộ hoặc với những sửa đổi theo quy định bởi hầu hết các tiểu bang ở Hoa Kỳ. Nó cũng thường được sử dụng như một mô hình tham chiếu để phát triển các quy tắc của các quốc gia khác. Tương tự như OSHA, NESC đúc kết thông tin từ các tiêu chuẩn IEEE, ANSI và ASTM, các bài báo khoa học và Báo cáo EPRI và kinh nghiệm trong ngành.
IEEE là tổ chức xuyên quốc gia chuyên nghiệp lớn nhất trên thế giới về phát triển kỹ thuật, các tiêu chuẩn và hướng dẫn dựa trên kiến thức và kinh nghiệm khoa học. Các ấn phẩm của IEEE là tự nguyện và đóng vai trò là nền tảng kỹ thuật cho các quy tắc OSHA và nhiều quy định khác. Các ấn phẩm IEEE phù hợp nhất với LW bao gồm Refs. [4, 5, 6, 24 và 33].
ANSI (Viện Tiêu chuẩn Quốc gia Hoa Kỳ) phát triển các tiêu chuẩn bắt buộc của riêng họ và thông qua nhiều ấn phẩm IEEE. Tiêu chuẩn ANSI có bản chất kỹ thuật và nội dung và đóng vai trò là nền tảng kỹ thuật cho các quy tắc OSHA.
ASTM (Hiệp hội Vật liệu và Thử nghiệm Hoa Kỳ) phát triển các tiêu chuẩn cũng phục vụ như nền tảng kỹ thuật cho các quy tắc OSHA.
IEC (Ủy ban Kỹ thuật Điện Quốc tế) là một cơ quan tiêu chuẩn hóa quốc tế về ngành điện. Ủy ban kỹ thuật 78 (TC78) “làm việc trực tiếp” bao gồm các tiêu chuẩn liên quan trực tiếp đến live-line work. Các ấn phẩm của IEC là tự nguyện và được thông qua toàn bộ hoặc với sửa đổi như là tiêu chuẩn bắt buộc của mỗi quốc gia.
Khuyến nghị an toàn
Bao gồm:
- Khoảng cách tiếp cận tối thiểu (Minimum Approach Distance – MAD) cho người có trình độ;
- Khoảng cách tiếp cận tối thiểu (Minimum Approach Distance – MAD) cho người chưa đủ trình độ;
- Vùng đẳng thế (Equipotential Zones);
- Thiết bị bảo vệ cá nhân (Personal Protective Equipment).
1. MAD
Tham khảo các tiêu chuẩn áp dụng (IEEE 516, IEC 61472). MAD quy ước = MAID (là khoảng cách cách điện không khí tối thiểu) + 0.3m.
MAID không tính dụng cụ, theo phương pháp AC De-Energized được cho theo bảng sau:
| Điện áp (kV) | Khoảng cách tới kỹ thuật viên (m) | Khoảng cách tới kỹ thuật viên (m) |
| Phase to Ground | Phase to phase | |
| 72.6–121 | 0.75 | 1.09 |
| 138–145 | 0.9 | 1.31 |
| 161–169 | 1.05 | 1.52 |
| 230–242 | 1.57 | 2.28 |
| 345–362 | 2.88 | 4.18 |
| 500–550 | 4.48 | 6.9 |
| 765–800 | 6.24 | 10.22 |
2. Vùng đẳng thế
Các vấn đề về điện áp cảm ứng, nguồn cấp dữ liệu hỗ trợ, điện áp bước, trạm cố định và thảm tiếp đất tạm thời sẽ được thảo luận.
Hệ thống nối đất là một trường hợp điển hình. Trong một hệ thống nối đất cơ bản tại trạm biến áp, tất cả các đối tượng dẫn điện có thể chạm vào đồng thời sẽ được liên kết với nhau bao gồm phương tiện, thiết bị và dây nối.
Người lao động phải nhận ra rằng mặc dù hệ thống nối đất ở mức đẳng thế, nó vẫn có thể được cung cấp năng lượng. Cáp nối đất có thể mang dòng điện liên tục tới đất, tạo điện áp bước tại nơi làm việc.
3. Thiết bị bảo vệ cá nhân
Thiết bị bảo vệ cá nhân (PPE), chẳng hạn như quần áo dẫn điện, barriers không dẫn điện và màn chắn, quần áo chống cháy và quần áo không dẫn điện sẽ được thảo luận.
